પર્વનો પરિચય
અન્નકૂટોત્સવ, જેને ગોવર્ધન પૂજા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, દિવાળીના બીજા દિવસે ઉજવાય છે. આ તહેવાર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા ગોવર્ધન પર્વત ઉઠાવવાની યાદમાં અને ભગવાનને અન્નનો ઢગલો સમર્પિત કરીને કરવામાં આવે છે.
શ્રીકૃષ્ણ અને ગોવર્ધન પરતના સંદર્ભમાં કથા
ભગવત પૌરાણિક કથા મુજબ, શ્રીકૃષ્ણે ઇન્દ્રદેવના અહંકારને તોડી પાડવા માટે ગોકુલવાસીઓને પર્વતની પૂજા કરવા કહ્યુ હતું. ઇન્દ્રના કોપથી થયેલા મહાવર્ષા દરમિયાન કૃષ્ણે ગોવર્ધન પર્વત ઉઠાવીને પ્રજાને બચાવી. આ પ્રસંગની યાદમાં અન્નકૂટ ઉજવાય છે.
અન્નકૂટ એટલે શું?
‘અન્ન’ અર્થાત્ ભોજન અને ‘કૂટ’ અર્થાત્ ઢગલો — એટલે કે ભગવાનને ભક્તિપૂર્વક હજારો વાનગીઓથી બનેલા ભોજનનો ઢગલો અર્પણ કરવામાં આવે છે. પ્રસાદ સ્વરૂપે આ ભોજન બધાને વહેંચવામાં આવે છે.
મુખ્ય ઉજવણી અને વિધિ
મંદિરોમાં ઠાકોરજી માટે વિશાળ અન્નકૂટ તૈયાર થાય છે.
ભક્તો પતંગ, મીઠાઈ, શાકભાજી, કઢી-ભાત અને બીજી ઘણી વાનગીઓ બનાવે છે.
મંડપો અને મંદિરો દીવાઓ અને ફૂલોથી શણગારવામાં આવે છે.
ભક્તો ભજન-કીર્તન દ્વારા આનંદપૂર્વક ભગવાનના દર્શન કરે છે.
સાંજે આરતી અને પ્રસાદ વિતરણ કરવામાં આવે છે.
સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં અનોખી ઉજવણી
સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયમાં અન્નકૂટ તહેવાર ખૂબ ભવ્ય રીતે ઉજવાય છે. મંદિરોમાં હજારો પ્રકારના વ્યંજનો તૈયાર થાય છે અને ભગવાનને અર્પણ કરીને દર્શનાર્થે ખોલવામાં આવે છે.
પર્વનું મહત્વ
અન્નકૂટ માત્ર ભોજનનો ઉત્સવ નથી, પણ આ ભગવાન પ્રત્યેની શ્રદ્ધા, ભાવના અને અર્પણ ભાવના છે. તે ભક્તિને ઉજાગર કરે છે અને સર્વજનો માટે સમર્પણ, સહભાગિતા અને પ્રેમનો સંદેશ આપે છે.