પાશાંકુશા એકાદશી

પરિચય
પાશાંકુશા એકાદશી, જેને પાપાંકુશા એકાદશી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, આશ્વિન માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથીએ ઉજવાય છે. આ દિવસ ભગવાન વિષ્ણુના પદ્મનાભ સ્વરૂપની ભક્તિ માટે વિશિષ્ટ માનવામાં આવે છે. ભક્તો ઉપવાસ રાખીને પાપોથી મુક્તિ અને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રાર્થના કરે છે.

નામનું મહત્વ
"પાશાંકુશા" બે શબ્દોથી બનેલું છે – પાશ એટલે કે બંધન અને અંકુશ એટલે કે નિયંત્રણ. તેનો અર્થ છે કે ભગવાન વિષ્ણુ ભક્તોના પાપબંધી જીવન પર અંકુશ મૂકી મુક્તિનો માર્ગ દર્શાવે છે.

પૌરાણિક કથા
બ્રહ્મવૈવર્ત પુરાણ અનુસાર શ્રીકૃષ્ણે યૂધિષ્ઠિરને આ એકાદશીનું મહાત્મ્ય સમજાવ્યું હતું. એક વાર ક્રોધન નામના દુષ્ટ વ્યાધે અજાણતાં આ એકાદશીનું વ્રત રાખ્યું અને મૃત્યુ પછી મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો.

શા માટે ઉજવાય છે
આ એકાદશી આત્માની શુદ્ધિ, સંસારથી વિરક્તિ અને ભગવાનના આશિર્વાદ પ્રાપ્ત કરવાનો અવસર છે. માન્યતા મુજબ, આ વ્રત કરવાથી માત્ર પોતાને નહીં પણ પિતૃઓને પણ મોક્ષ મળે છે.

મુખ્ય વિધિઓ અને રિવાજો

• નિર્જલા અથવા ફલાહાર ઉપવાસ કરવો

• વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામના પાઠ કરવો

• ભગવાનને તુલસીના પત્ર અર્પણ કરવાં

• એકાદશી મહાત્મ્ય વાંચવું

• ગરીબોને દાન અને ભોજન કરાવવો

આધ્યાત્મિક મહત્વ
આ એકાદશી યમના ફાંસથી રક્ષા કરે છે, દૈવી કૃપા પ્રાપ્ત કરે છે અને જીવનમાં શાંતિ, આયુષ્ય અને ધર્મભાવ વધારવા માટે મદદરૂપ થાય છે.

નિષ્કર્ષ
પાશાંકુશા એકાદશી વ્રત ભક્તોને પાપોથી મુક્તિ આપીને ભગવાનના ચરણોમાં સ્થિર થવા માટેનો માર્ગ આપે છે. આ દિવસ પરમાત્માની કૃપા મેળવવાનો પવિત્ર અવસર છે.