બુદ્ધ પૂર્ણિમા

પરિચય
બુદ્ધ પૂર્ણિમા, જેને વૈશાખી પૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે, એ ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધના જન્મ, બોધિપ્રાપ્તી અને મહાપરિર્ણિવાણ (મરણ)ની યાદમાં ઉજવાતી પવિત્ર તિથિ છે. આ તહેવાર વૈશાખ મહિનાની પૂર્ણિમાને આવે છે અને બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ માટે આ સૌથી મહત્વપૂર્ણ દિવસોમાંનો એક છે.

ગૌતમ બુદ્ધ વિશે
ગૌતમ બુદ્ધનો જન્મ ઇ.સ.પૂર્વે 563માં લુમ્બિની (હાલનો નેપાળ) ખાતે શાક્ય વંશના રાજકુમાર તરીકે થયો હતો. તેમના પિતા રાજા શુદ્ધોધન અને માતા માયાદેવી હતા. બાળપણમાં તેમનું નામ સિદ્ધાર્થ હતું. વૈભવી જીવન અને સૌખ્ય હોવા છતાં જીવનના દુઃખોની સામે તેમને આત્મજાગૃતિ મળી અને તેઓ 29 વર્ષની વયે ઘેરો ત્યાગી જતા રહ્યાં.

બોધિપ્રાપ્તી
સિદ્ધાર્થાએ લાંબા ધ્યાન અને તપસ્યા પછી બોધગયામાં પિપળના વૃક્ષ નીચે બોધિપ્રાપ્તી કરી અને તેઓ "બુદ્ધ" – એટલે કે પ્રબોધિત થયા. તેમણે મધ્યમ માર્ગ (મિડલ પાથ)નો સંદેશ આપ્યો – એક એવું જીવન જ્યાં ત્યાગ અને ભોગ બંને extremes ટાળી શકાય.

ધર્મનો સંદેશ અને પ્રસાર
બુદ્ધે આઠગણી પથ (Eightfold Path) અને ચતુારી આર્ય સત્ય (Four Noble Truths) દ્વારા દુઃખ નિવારણનો માર્ગ બતાવ્યો. તેઓ શાંતિ, અહિંસા અને કરુણાના ઉપદેશક હતા. તેમનો ધર્મજ્ઞાન આજેય વિશ્વના કરોડો લોકો દ્વારા અનુસરવામાં આવે છે.

ઉજવણી અને પરંપરા
આ દિવસે બૌદ્ધ મંદિરોમાં વિશેષ પૂજા, ધર્મ પાઠ, ધ્યાન અને દાનની પ્રવૃત્તિઓ યોજાય છે. ભગવાન બુદ્ધના મૂર્તિને ફૂલો, દીવો અને ધૂપથી અર્પણ થાય છે. અનેક ભક્તો આ દિવસે ઉપવાસ અને સેવા કાર્ય કરે છે. તેમનો જીવનમાર્ગ આજની પેઢી માટે શાંતિ અને જાગૃતિનો દીવો છે.

આધ્યાત્મિક મહત્ત્વ
બુદ્ધ પૂર્ણિમા માત્ર ઉજવણી નહીં પણ આંતરિક શાંતિ, કરુણા અને માનવમાત્ર માટે સમર્પણની ભાવના ઉજવે છે. આ તિથિ બૌદ્ધ ધર્મના ત્રણ પવિત્ર તથ્યો – જન્મ, જ્ઞાન અને મોક્ષનું પાવન સંમિલન છે.