સર્વપિતૃ શ્રાધ્ધ

પરિચય
સર્વપિતૃ શ્રાધ્ધ પિતૃપક્ષનો છેલ્લો અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ દિવસ છે. ભાદરવો માસની કૃષ્ણ અમાવાસ્યા, જેને મહાલય અમાવાસ્યા કહે છે, તે દિવસે આ શ્રાધ્ધ કરવામાં આવે છે. જેમના મૃત્યુ દિવસની વિગતો જાણીતી ન હોય અથવા શ્રાધ્ધ ન થઈ હોય, એવા સર્વ પિતૃઓ માટે આ શ્રદ્ધાંજલિ અપાય છે.

આધ્યાત્મિક મહત્વ
શાસ્ત્રોમાં માન્યતા છે કે સર્વપિતૃ શ્રાધ્ધથી બધાં પિતૃઓને તૃપ્તિ અને શાંતિ મળે છે. આ શ્રાધ્ધ કરવાથી કુળના સૌભાગ્યમાં વૃદ્ધિ થાય છે અને પિતૃઓના આશીર્વાદથી ઘરશાંતિ અને સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.

કોણ શ્રાધ્ધ કરે
સામાન્ય રીતે પુત્ર અથવા પુત્રસમાન સગાએ શ્રદ્ધાપૂર્વક આ શ્રાધ્ધ કરવું જોઈએ. જો ખાસ તિથિનો શ્રાધ્ધ કરવામાં ન આવ્યો હોય, તો આ દિવસે સર્વ પિતૃઓ માટે એકત્ર શ્રાધ્ધ કરવું અતિ શ્રેયસ્કર માનવામાં આવે છે.

મુખ્ય વિધિઓ

• વહેલી સવારના પવિત્ર સ્નાન પછી શુદ્ધ વસ્ત્ર પહેરવી

• તિલ, જળ અને યવ વડે તર્પણ કરવું

• ઘી સાથે ભાત વડે પિંડદાન

• કાગડા, ગાય અને કૂતરાને ભોજન આપવું

• બ્રાહ્મણોને ભોજન અને દક્ષિણા આપવી

• પૂજા, ભજન અને પુરાણપાઠ કરવો

સાંસ્કૃતિક પરંપરા
ઘણાં લોકો પવિત્ર નદીઓ પાસે જઈને શ્રાધ્ધવિધિ કરે છે. ગંગા નદીના તટે શ્રાધ્ધ કરવું અતિ શુભ માનવામાં આવે છે.

નિષ્કર્ષ
સર્વપિતૃ શ્રાધ્ધ એ પિતૃઓ માટે શ્રદ્ધા અને કરુણાનું પ્રતિક છે. આ વિધિ કરવાથી માત્ર પિતૃઓને શાંતિ મળે છે નહિ, પણ કુળમાં સુખ-સમૃદ્ધિ અને આધ્યાત્મિક લાભ પ્રાપ્ત થાય છે.