પર્વનો પરિચય
કામદા એકાદશી ચૈત્ર મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. આ એકાદશી વર્ષની પ્રથમ એકાદશી તરીકે ઓળખાય છે અને તે તમામ પાપોનું નાશક અને ઈચ્છાપૂર્તિ કરાવનારી ગણાય છે. ખાસ કરીને ભક્તો આત્મશુદ્ધિ અને મોક્ષ માટે આ વ્રત કરે છે.
પૌરાણિક કથા
એક વખત રત્નપુર નામના શહેરમાં પુન્દરીક રાજા રાજ કરતો હતો. ત્યાં લલિતા નામની નૃતકી અને લલિત નામના ગાયક વચ્ચે પ્રેમ હતો. લલિત એક દિવસ રાજદરમાં ગાઈ રહ્યો હતો પરંતુ પ્રેમમાં તન્મય થવાથી રાજાની પ્રશંસા ભૂલી ગયો. તેના પરિણામે રાજાએ તેને શાપ આપ્યો કે તે રાક્ષસ બની જશે.
લલિત રાક્ષસરૂપે જીવન જીવતો હતો અને લલિતા દુ:ખી થઈ મંદીને જઈ ગુરુ શ્રિંગિ ઋષિ પાસે ગઈ. ઋષિએ કામદા એકાદશીનું વ્રત કરવા કહ્યું. લલિતા એ વ્રત કર્યું અને તેના પતિ લલિતને શાપમાંથી મુક્તિ મળી. આથી કામદા એકાદશીનું વિશેષ મહાત્મ્ય છે.
પર્વનું મહત્વ
આ એકાદશી દરેક પાપને નાશ કરે છે અને ભક્તોની દરેક મનોકામનાઓને પૂર્ણ કરે છે. આ વ્રતથી પુણ્ય મળે છે અને આદિ પાપોનો નાશ થાય છે.
મુખ્ય વિધિઓ અને ઉપવાસ
ભક્તો આ દિવસે નિર્જળા અથવા ફલાહાર ઉપવાસ કરે છે. ભગવાન વિષ્ણુનું પૂજન, વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામના પાઠ, પ્રદક્ષિણ, અને આરતી થાય છે. રાત્રે જાગરણ અને ભજન-કીર્તન દ્વારા ભગવાનની આરાધના થાય છે.