પર્વનો પરિચય:
ચાતુર્માસનો અર્થ છે "ચાર મહિના". આ સમયગાળો દેવશયની એકાદશી (આષાઢ સુદ એકાદશી)થી લઈને દેવઉઠી એકાદશી (કાર્તિક સુદ એકાદશી) સુધીનો છે. ભગવાન વિષ્ણુ આ સમયમાં યોગનિદ્રામાં જાય છે. આ પવિત્ર સમય ભક્તિ, તપ અને આત્મસંયમ માટે અનુકૂળ માનવામાં આવે છે.
ચાતુર્માસની કહાણી:
હિન્દુ શાસ્ત્રો અનુસાર, ભગવાન વિષ્ણુ ચાર મહિનાની યોગનિદ્રામાં જાય છે. આ સમય દેવતાઓ માટે આરામનો અને માનવ માટે આત્મચિંતનનો સમય છે. તેથી લગ્ન, મૂંડન, ઘરના શુભ કાર્ય આ સમયે ટાળવામાં આવે છે. આ સમય ભક્તિ અને તપસ્યાથી જીવનને સુધારવાનો હોય છે.
આ પર્વ કેમ ઉજવાય છે:
ચાતુર્માસ ભક્તિને પ્રગટ કરવો, શારીરિક અને માનસિક શુદ્ધિ લાવવી અને આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે મનુષ્યને તૈયાર કરવો છે. આ સમય ભોજન સંયમ, ઉપવાસ, ધાર્મિક પઠન અને જપમાં વિતાવવાનો હોય છે.
ચાતુર્માસની પરંપરાઓ:
વ્રત અને અનુશાસન:
-
માંસ, ડુંગળી, લસણ અને તળેલા ખોરાકનો ત્યાગ
-
બ્રહ્મચર્ય, મૌનવ્રત, ઉપવાસ
-
નિયમિત પ્રાર્થના અને ગીતા પઠન
ધાર્મિક ઉપાસના:
-
ભજનો, ગીતા પાઠ અને ભગવાન વિષ્ણુની આરાધના
-
મંદિરમાં દર્શન અને સેવા
ચાતુર્માસ દરમિયાન ઉજવાતા પર્વો:
-
ગુરુ પૂર્ણિમા
-
નાગ પંચમી
-
રક્ષાબંધન
-
જન્માષ્ટમી
-
ગણેશ ચતુર્થી
-
નવરાત્રિ
-
શરદ પૂર્ણિમા
-
તુલસી વિવાહ (અંતિમ દિવસ)
પર્વનું મહત્વ:
આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ:
આ સમય આધ્યાત્મિક જાગૃતિ અને આત્મવિચાર માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
સંયમભર્યું જીવન:
આ સમય દરમિયાન સ્વઅનુકૂળ જીવનશૈલી જીવનમાં શાંતિ અને શુદ્ધિ લાવે છે.
મોક્ષનો માર્ગ:
ચાતુર્માસ એ આત્મશુદ્ધિ અને દિવ્યતા તરફના પગલાં છે.