પરિચય
અખાત્રીજ, જેને અક્ષય તૃતીયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, વૈશાખ મહિનાની શુક્લ પક્ષની ત્રીજ તિથિએ ઉજવાય છે. ‘અક્ષય’નો અર્થ છે – ક્યારેય ન નાશ પામનાર. એટલે કે, આ દિવસે કરવામાં આવેલું કોઈપણ સદ્ગત કાર્ય, પુણ્ય અથવા દાન ક્યારેય વ્યર્થ ન જાય. અખાત્રીજને શુભ કાર્ય માટે સર્વોત્તમ દિવસ માનવામાં આવે છે.
ઇતિહાસ અને પૌરાણિક કથાઓ
શાસ્ત્રો અનુસાર, અખાત્રીજના દિવસે અનેક પવિત્ર ઘટનાઓ ઘટી હતી. શ્રી પરશુરામજીનો જન્મ આ દિવસે થયો હતો, તેથી આ તિથિને ‘પરશુરામ જયંતી’ પણ કહે છે. માતા અન્નપૂર્ણાના અવતારનો પણ આ તિથિ સાથે સંબંધ છે. મહાભારત સમય દરમિયાન પાંડવોને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ અક્ષય પાત્ર આપ્યું હતું – જેનાથી અન્ન ક્યારેય ઓછું પડતું નહતું. આ દિવસથી ત્રેતાયુગની શરૂઆત પણ માનવામાં આવે છે.
આ દિવસનું ધાર્મિક મહત્વ
અખાત્રીજ દિવસે સત્કર્મો કરવાથી તે ફળ અનેકગણું વધે છે. દાન, જાપ, તપ, પુણ્ય, યજ્ઞ અને ધાર્મિક કાર્ય માટે આ દિવસ અત્યંત પાવન ગણાય છે. ખાસ કરીને ગૌદાન, અન્નદાન, વસ્રદાન, જળદાન તથા તાંબાની વસ્તુઓનું દાન વધુ પુણ્યદાયક ગણાય છે.
પરંપરા અને વિધિ
આ દિવસે લોકો નવું સોનુ ખરીદે છે કારણ કે તેને શુભતાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. મંદિર જઇને ભગવાન વિષ્ણુ અને લક્ષ્મી માતાની પૂજા કરવામાં આવે છે. કેટલીક જગ્યાએ અન્નકૂટ અથવા ખાસ ભોજન બનાવીને ભગવાનને ભોગ ધરાવવામાં આવે છે. ખેતીકારો માટે આ દિવસ ખેતીના કામની શરૂઆત માટે શુભ માનવામાં આવે છે.
અખાત્રીજનો આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણ
અખાત્રીજ માત્ર વૈભવ કે સંપત્તિ માટે નથી, પણ આત્મિક સમૃદ્ધિ માટે પણ પાવન અવસર છે. આ દિવસે ભક્તિ, ધ્યાન અને ધર્મકર્મ દ્વારા આત્માને શુદ્ધ બનાવી ભગવાનના આશીર્વાદ મેળવવાનો શ્રેષ્ઠ સમય છે.