મહાવીર જયંતી

પરિચય:

મહાવીર જયંતિ જૈન ધર્મનો સર્વોચ્ચ અને પવિત્ર તહેવાર છે. આ તહેવાર ચૈત્ર મહિનાની શુક્લ ત્રયોદશી તિથીએ ઉજવવામાં આવે છે, જે દિવસે જૈન ધર્મના 24માં તીર્થંકર ભગવાન મહાવીર જન્મે હતા. આ દિવસ અહિંસા, સત્ય, ત્યાગ અને આત્મસંયમના સંદેશ સાથે ઉજવાય છે.

પૌરાણિક કથા:

ભગવાન મહાવીરનો જન્મ ઈસવીસન પૂર્વે 599માં વૈશાલી (આજના બિહારમાં) રાજા સિદ્ધાર્થ અને રાણી ત્રિશલાના ઘરમાં થયો હતો. રાણી ત્રિશલાએ તેમના જન્મ પહેલા 16 શુભ સ્વપ્ન જોયા હતા, જેને જોઈને જ્યોતિષિઓએ આગાહી કરી હતી કે બાળક મહાન આત્મા હશે. મહાવીર સ્વામીએ 30 વર્ષની ઉંમરે રાજસી જીવનનો ત્યાગ કર્યો અને ઘોર તપસ્યા બાદ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. તેમણે આખું જીવન અહિંસા અને સત્યના માર્ગે ચાલવાની શિક્ષા આપી.

અમે મહાવીર જયંતિ કેમ મનાવીએ:

આ તહેવાર ભગવાન મહાવીરના આદર્શો અને ઉપદેશોને યાદ કરવાનો અવસર છે. આ દિવસ આપણને સહાનુભૂતિ, સચોટતા અને આત્મનિયંત્રણ સાથે જીવવાનો સંદેશ આપે છે. આ તહેવાર જૈન ધર્મના મૂળ સિદ્ધાંતો – અહિંસા, Aparigraha અને આત્મશુદ્ધિને જીવનમાં ઉતારવા માટે પ્રેરિત કરે છે.

મુખ્ય પરંપરાઓ:

મંદિર વિધિઓ: જૈન મંદિરોને પુષ્પો અને દીપોથી શણગારવામાં આવે છે. ભગવાન મહાવીરની પ્રતિમાનો જળ અને દુધથી અભિષેક કરીને ‘સ્નાત્ર પૂજા’ કરવામાં આવે છે.

શોભાયાત્રાઓ: રથ પર બેઠેલા ભગવાન મહાવીરની પ્રતિમાને લઈને શોભાયાત્રા યોજાય છે, જેમાં ભજન-કીર્તન અને ધાર્મિક ગીતો ગવાય છે.

ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ: ભક્તો ઉપવાસ કરે છે, જૈન શાસ્ત્રોનું પઠન કરે છે અને દાન-પુણ્ય કરે છે. અનેક સ્થળોએ સાધુ-સાધ્વીઓના પ્રવચનો પણ યોજાય છે.

સમાજસેવા: જરૂરિયાતમંદોને દાન આપવું અને દયાનું પાલન કરવું એ પણ આ તહેવારનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.

મહત્વ:

મહાવીર જયંતિ એ શાંતિ, સહનશીલતા અને આધ્યાત્મિક વિકાસનું પ્રતિક છે. મહાવીર સ્વામી જણાવે છે કે સાચું સુખ ભૌતિક સુખોમાં નહીં પણ આત્મ-નિયંત્રણ, દયા અને આત્મશુદ્ધિમાં વસે છે. તેમનાં સિદ્ધાંતો આજે પણ એટલાં જ લાગુ પડે છે અને માનવતાના સુખાકારી માટે માર્ગદર્શન આપે છે.