મહા શિવરાત્રિ

પરિચય:

મહા શિવરાત્રી હિંદુ ધર્મનો એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે, જે ફાગણ માસની કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથીએ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ખાસ કરીને ભગવાન શિવની આરાધનાને અર્પિત હોય છે. ભક્તો ઉપવાસ રાખે છે, મંત્રોચ્ચાર અને પૂજા કરે છે તથા આખી રાતે જાગરણ દ્વારા ભક્તિ પ્રગટાવે છે.

કથા અને પૌરાણિક પૃષ્ઠભૂમિ:

મહા શિવરાત્રીની પાછળ ઘણી લોકપ્રિય કથાઓ છે:

સમુદ્ર મંથન દરમિયાન હલાહલ નામનો વિષ નીકળ્યો હતો. સમગ્ર જગતને બચાવવા માટે ભગવાન શિવે આ વિષ પીધું અને તેમનું કંઠ નીલાં થઇ ગયું, જેથી તેમને નિલકંઠ કહેવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે આ ઘટના મહા શિવરાત્રિના દિવસે થઈ હતી.

બીજી માન્યતા પ્રમાણે ભગવાન શિવે આ રાત્રે તાંડવ નૃત્ય કર્યું હતું, જે સર્જન અને વિનાશના ચક્રને દર્શાવે છે.

કેટલીક કથાઓ અનુસાર ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનો લગ્ન વિધિ પણ આજના દિવસે થયો હતો, તેથી આ દિવસે તેમની વિધિવત પુજા વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.

શિવરાત્રી કેમ મનાવાય છે:
આ પર્વ દ્વારા ભક્તો આત્મશાંતિ, આધ્યાત્મિક વૃદ્ધિ અને ભગવાન શિવ સાથે એકરૂપ થવા માટે ઉપવાસ અને પૂજા દ્વારા પ્રયાસ કરે છે. આ દિવસ શાંતિ, તપસ્યા અને ભક્તિનું પ્રતિક છે. માનવામાં આવે છે કે શિવરાત્રીના દિવસે ભક્તિપૂર્વક પૂજા કરવાથી પાપોનું નાશ થાય છે અને મુક્તિ મળે છે.

પ્રમુખ પરંપરાઓ:

ઉપવાસ રાખવો અને આખી રાત જાગરણ કરવું

શિવલિંગ પર જળ, દુધ, ઘી, મધ અને બિલિપત્ર ચઢાવવાં

“ૐ નમઃ શિવાય” મંત્રનો જાપ કરવો

ભજન, કીર્તન, અને શિવ પૌરાણિક કથાઓનું શ્રવણ કરવું

મંદિરોમાં વિશેષ શણગાર અને દર્શન માટે ભીડ ઉમટે છે

મહત્વ:

મહા શિવરાત્રી માત્ર તહેવાર નહીં પણ આધ્યાત્મિક ઉદ્ધારનું એક અવસર છે. આ દિવસ નકારાત્મકતા પરથી વિજય અને આત્મજાગૃતિ તરફ એક પગલાં છે. ભગવાન શિવની કૃપાથી ભક્તોને ધૈર્ય, સમૃદ્ધિ અને આત્મિક શક્તિની પ્રાપ્તિ થાય છે.