કાળી ચૌદશ

પર્વનો પરિચય:

કાળી ચૌદસ, જેને નરક ચતુર્દશી, રૂપ ચતુર્દશી, અથવા છોટી દિવાળી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, દિવાળી મહાપર્વનો બીજો દિવસ છે. આ પર્વ કાર્તિક માસની કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિએ મનાવવાનો છે. આ દિવસ ખાસ કરીને દક્ષિણ ભારતમાં, ગુજરાત, રાજસ્થાન, અને મહારાષ્ટ્રમાં માતા કાળી અથવા મહાકાળીની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ પર્વ સત્યની દૂષણ પર વિજય, આત્મશુદ્ધિ અને નકારાત્મકતામાંથી મુક્તિનો પ્રતીક છે.

કાળી ચૌદસની કથા:

પૌરાણિક કથા અનુસાર, રાક્ષસ નરકાસુરએ પૃથ્વી પર આતંક મચાવ્યો હતો અને 16,100 કન્યાઓને બંદી બનાવી હતી. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અને તેમની પત્ની સત્યભામાએ મળીને નરકાસુરનો વધ કર્યો અને કન્યાઓને મુક્તિ આપી. આ ઘટના કાર્તિક કૃષ્ણ ચતુર્દશીના દિવસે બની હતી, જેને નરક ચતુર્દશી તરીકે મનાવવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે દીપો લિમાં બુરાઈ પર સત્યની વિજયનો ઉત્સવ મનાવાયો છે.

આ પર્વને કેમ મનાવીએ છે:

કાળી ચૌદસનો પર્વ આત્મશુદ્ધિ, દૂષણથી મુક્તિ અને સકારાત્મક ઊર્જાનો પ્રસાવ કરવા માટે મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસે માતા કાળીની પૂજા કરીને નકારાત્મકતા, આળસ અને બુરા વિચારોથી મુક્તિ માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. આ પર્વ અમને આંતરિક અને બાહ્ય રીતે શુદ્ધ થવાનો સંદેશ આપે છે.

પર્વની મુખ્ય પરંપરાઓ:

અભ્યંગ સ્નાન (તેલ સાથે નાહવું): સૂર્યોદયથી પહેલા સવારે તેલ લગાવીને નાહવું, જેથી પાપોથી મુક્તિ મળે છે.

દીપદાન: સાંજના સમયે યમરાજ માટે દીપક પ્રગટાવવો, જેથી અકાળ મરણનો ડર દૂર થાય.

માતા કાળીની પૂજા: ખાસ કરીને ગુજરાત અને પશ્ચિમ બંગાળમાં માતા કાળીની પૂજા કરવામાં આવે છે.

રૂપ ચૌદસ: કેટલીક વિસ્તારોમાં આ દિવસે રૂપ ચૌદસ તરીકે પણ મનાવવામાં આવે છે, જેમાં સૌંદર્ય અને આરોગ્ય માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.

પર્વનું મહત્વ:

કાળી ચૌદસ આત્મશુદ્ધિ, દૂષણ પર સત્યની વિજય અને નકારાત્મકતામાંથી મુક્તિનો પર્વ છે. આ દિવસે કરેલી પૂજા અને પરંપરાઓ વ્યક્તિને આંતરિક અને બાહ્ય રીતે શુદ્ધ કરવામાં મદદરૂપ થાય છે. આ પર્વ અમને શીખવે છે કે આત્મનિરીક્ષણ અને આત્મશુદ્ધિથી જ આપણે જીવનમાં સત્યસાંસ્કૃતિક અને શાંતિ મેળવી શકીએ છીએ.